Annotasiyanın strukturu
aşağıdakı bəndlərdən ibarətdir: 1) predmet rubrikası; 2) mövzu; 3) mənbənin əsas verilmişləri; 4) materialın sıxlaşmış xarakteristikası; 5) ilkin mənbənin tənqidi dəyəri.
Funksiya strukturu
Funksiya strukturu — Ümumiləşdirilmiş fraza quruluşu qrammatikası, baş əsaslı fraza quruluşu qrammatikası və leksik funksional qrammatika kimi fraza quruluşu qrammatikalarında xüsusiyyət strukturu mahiyyətcə atribut-qiymət cütləri toplusudur. Məsələn, nömrə adlı atributun tək dəyəri ola bilər. Atribut dəyəri ya atom ola bilər, məs. tək və ya kompleksdəki bir xarakter (əksər hallarda bu xüsusiyyət strukturudur, həm də siyahı və ya dəstdir).
Xüsusiyyət strukturu, qovşaqları dəyişənlərin dəyərlərinə və dəyişən adlarına gedən yollara uyğun gələn yönəldilmiş asiklik qrafik (DAG) kimi təqdim edilə bilər. Obyekt strukturlarında müəyyən edilmiş əməliyyatlar, məs. birləşmələrdən fraza quruluşu qrammatikalarında geniş istifadə olunur. Əksər nəzəriyyələrdə (məsələn, HPSG), xüsusiyyət strukturları adətən qeyri-rəsmi istifadə olunsa da, əməliyyatlar xüsusiyyət strukturlarının özlərində deyil, ciddi şəkildə xüsusiyyət strukturlarını təsvir edən tənliklər üzərində müəyyən edilir.
Burada iki "kateqoriya" və "razılaşma" funksiyası var. "Kateqoriya" "nominal ifadə" dəyərinə malikdir, "razılaşma" dəyəri isə "rəqəm" və "şəxs" xüsusiyyətlərinin "tək" və "üçüncü" olduğu başqa xüsusiyyət strukturu ilə göstərilir.
Markuş strukturu
Markuş strukturları (-R) və ya Kimyəvi soy strukturları (ing. Markush structure və ya Generic chemical structure) — özləri hər hansı konkret birləşməyə müvafiq olmayan, lakin bir çox birləşməni, bəzən sonsuz sayda bırləşməni, əgər qeyri-müəyyən terminlər saxlayırsa, məsələn heterosikllər, əvəz olunmuş aromatik radikallar və s., özündə birləşdirən ümumiləşdirilmiş kimyəvi strukturlardır.
== Patentləşdirmə ==
Markuş strukturu belə strukturların istifadəsi ilə bağlı "Pirazolon rəngləyicisi və onun əldə olunması prosesi" patentini almaq üçün iddiada qələbə qazanmış Nyu-Cersidə fəaliyyət göstərən "Pharma Chemical Corporation" şirkətinin sahibi, ixtiraçı Yucin Markuşun şərəfinə adlandırılmışdır. Patent müraciəti 9 yanvar 1923-cü ildə edilmiş və ABŞ Patent İdarəsi 26 avqust 1924-cü ildə patenti təsdiq etmişdir. Bu iş kimyəvi soy strukturlarına dair patent müraciətlərində presedentə yol açdı.
Markuş strukturu patent sahibinə bir neçə aktiv/effektiv struktur formulu sadalamağa imkan verir. Patent müraciəti edənlərdən tələb olunur ki, onlar öz kəşflərinin tətbiqini ən yaxşı əks etdirən struktur formulunu açıqlasınlar və əgər bu struktur çox qarışıq olarsa, müraciət rədd edilə bilər.
== Problemlər ==
Son iyirmi ildə patent düsturlarında Markuş strukturlarının istifadəsi kimya sahəsində patent hüququ sferasında böhrana gətirib çıxarmışdır. Markuş strukturları ilə bağlı problemlərə onların necə genişmiqyaslı olduğunu sübut edən bir neçə beynəlxalq forumun həsr edilməsinə baxmayaraq, heç bir kimya və ya patentşünaslıq ədəbiyyatında onlar müzakirə olunmamışdır.
Markuş strukturları real olaraq alınmamış böyük miqdarda kimyəvi birləşmələri, daha doğrusu, "kağız" kimyasında fenomen yaratmış hipotetik strukturları mühafizə edir.
Örtük strukturu
Örtük strukturu (rus. покровная структура, ing. nappe structure) — tektonik örtüklə əmələ gələn, geoloji struktura. Örtük strukturu olan dağlar örtük tipli dağ adlanır. Mis: Şərqi Alplar.
Kapitalın strukturu
Kapitalın strukturu – şirkətin öz fəaliyyətini maliyyələşdirməsi və müxtəlif maliyyə mənbələrindən istifadə etməklə böyüməsini təmin etməsi üsuludur. Həm öz (səhmli maliyyələşdirmə), həm də borc (borc maliyyələşdirmə) vəsaitlərindən maliyyələşdirməni əhatə edir. Borcla maliyyələşdirmə borc alətlərinin emissiyası yolu ilə, paylı maliyyələşdirmə isə cəmiyyətin mülkiyyət hüququnun genişləndirilməsi yolu ilə səhmdarların (maraqlıların) öz vəsaitlərinin cəlb edilməsi ilə həyata keçirilir. Borc kapitalına istiqrazların buraxılışı, ödənilməli uzunmüddətli notlar daxildir, kapital isə adi səhmləri, imtiyazlı səhmləri və bölüşdürülməmiş mənfəəti əhatə edir. Dövriyyə kapitalı öhdəlikləri kimi qısamüddətli borclar da kapital strukturunun bir hissəsi hesab olunur.
Kapitalın strukturu uzunmüddətli öhdəliklərin, qısamüddətli borcların, adi səhmlərin və şirkətin imtiyazlı səhmlərinin birləşməsindən ibarət ola bilər. Kapital strukturunun təhlili adətən şirkətin qısamüddətli və uzunmüddətli öhdəliklərinə baxır. Şirkətin kapital strukturunun əsas göstəricisi şirkətin risk səviyyəsini göstərən borcun kapitala nisbətidir (debt-to-equity ratio, D/E). Tipik olaraq, ilk növbədə borcla maliyyələşən şirkət daha aqressiv kapital strukturuna malikdir və buna görə də investorlar üçün daha çox risk yaradır. Bununla yanaşı, yaranan risk şirkət üçün əsas artım mənbəyi ola bilər.
Qalaq (verilənlər strukturu)
Qalaq informatika elmində — xüsusi şərtlərl çərçivəsində təşkil olunmuş ağac şəkilli verilənlər strukturuna deyilir. Gündəlik həyatımızda biz qalaq olaraq bir-birinə dirənərək konus və ya piramida formasında structur yaradan cisimlər (adətən eyni tipli) yığınına deyirik. Dilimizdə "tongal qalamaq" ifadəsi də yandırılacaq cisimlərin əvvəlcə qalaq şəklində yığılması ilə bağlıdır. Qalaq verilənlər strukturunun da forması qalağı xatırlatdığı üçün bu cür adlandırılıb.
Qalağı digər ağaclardan fərqləndirən əsas əlaməti onun həmişə tam və ya tama yaxın olmasıdır, yəni onun çiyinləri kötükdən yarpağa qədər mümkün qədər bərabər hündürlükdə olmalıdır. Ancaq son səviyyə tam olmaya bilər, bu zaman isə son səviyyənin mövcud qovşaqları ağacın mümkün qədər sol yarpaqlarını təşkil etməlidir. Bu isə bir səviyyə tam doldurulmayanadək, növbəti səviyyəyə keçilməməklə təmin edilir. Bu tələblər bir tərəfdən ağacın mümkün olan ən kiçik hündürlüyünü təmin edir, belə ki, N sayda qovşaqdan ibarət ağacın hündürlüyü həmişə
O
(
l
o
g
N
)
{\displaystyle O(log\ N)}
olur, digər tərəfədən isə qalağı xətti (bir ölçülü) massivdə yerləşdirməyə imkan verir.
Qalaq strukturuna olan digər tələb, onun kiçik (min) və ya böyük (max) qalaq olmasından asılı olaraq, qovşağın hər bir törəməsinin özündən böyük ya bərabər və yaxud kiçik ya bərabər olmasıdır. Kiçik qalaq halında bu kötüyün ən kiçik, böyük qalaq halında isə ən böyük element olmasını təmin edir.
Teleavtomatik sistemin strukturu
Teleavtomatik sistemin strukturu — Məlumatı yenidən emal edən, ötürən, əks etdirən, yadda saxlayan və müəyyən texnoloji proseslərin idarəsi üçün məlumat əldə edən sistem strukturudu
Məlumat (informasiya) mübadiləsinin təşkili, ötürül¬məsi, paylanması və emalı avtomatika və telemexanika qurğuları, eləcə də elektrik rabitəsi vasitələri ilə yerinə yetirilir. Dəmir yolu nəqliyyatında geniş şəkildə budaqlanmış avtomatlaşdırılmış rabitə qovşağı yaradılmışdır. Bu rabitə qovşağı daşınma proseslərinin idarəsi üçün tələb olunan həcmdə məlumatın ötürülməsini təmin edir.Avtomatika, telemexanika və rabitə sistemində məlumat mübadiləsi və onun yenidən işlənməsi mürəkkəb xarakter daşıyır və bu proses bir neçə mərhələdən keçir. Məlumat şifirlənmə, yenidən kodlaşdırma, yadda saxlama və s. kimi müxtəlif çevirmələrə məruz qalır.
Məlumat (informasiya) mübadiləsinin təşkili, ötürülməsi, paylanması və emalı avtomatika və telemexanika qurğuları, eləcə də elektrik rabitəsi vasitələri ilə yerinə yetirilir. Dəmir yolu nəqliyyatında geniş şəkildə budaqlanmış avtomatlaşdırılmış rabitə qovşağı yaradılmışdır. Bu rabitə qovşağı daşınma proseslərinin idarəsi üçün tələb olunan həcmdə məlumatın ötürülməsini təmin edir.Avtomatika, telemexanika və rabitə sistemində məlumat mübadiləsi və onun yenidən işlənməsi mürəkkəb xarakter daşıyır və bu proses bir neçə mərhələdən keçir. Məlumat şifirlənmə, yenidən kodlaşdırma, yadda saxlama və s. kimi müxtəlif çevirmələrə məruz qalır.
Zəfər–Məşəl strukturu
“Zəfər-Məşəl” strukturu - Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı perspektivli neft-qaz yatağı. Zəfər–Məşəl strukturunda kəşfiyyat işlərinin aparılmasına dair müqavilə 1999-cu il aprelin 27-də imzalanmış, 2000-ci il mayın 8-də Azərbaycan parlamenti tərəfindən ratifikasiya olunmuşdur. 1999-cu il aprelin 27-də SOCAR (50%), “ExxonMobil” (30%) və “ConocoPhillips” (20%) arasında “Zəfər-Məşəl” dəniz blokunun kəşfiyyatı və işlənməsi haqqında PSA tipli müqavilə imzalanıb. Lakin sonra ləğv olunub. Strukturda neft ehtiyatının 140 milyon ton (onlardan 100 mln. tonu Zəfər və 40 mln. tonu Məşəl yatağının payına düşür), onun işlənilməsi üçün isə 2 milyard dollar investisiya lazım olduğu proqnozlaşdırılır. Yatağın dəniz dərinliyi 450-950 metr arası dəyişir. Yatağın sahəsi 643 kvadrat kilometrdir.
Zəfər-Məşəl 1961-ci ildə seysmik tədqiqatlar nəticəsində üzə çıxarılmış, ilk geofiziki işlər isə 1985-ci və 1987-ci illərdə aparılmışdır.
Ümid dəniz strukturu
"Ümid" dəniz strukturu — Bakıdan 75 kilometr cənuba, qurudan isə 40 kilometr məsafədə Xəzər dənizində qaz yatağı
"Ümid" yatağı 1953-cü ildə geoloji kəşfiyyat işləri zamanı müəyyən edilib.
O, Bakıdan 75 kilometr cənuba, qurudan isə 40 kilometr məsafədə yerləşir ("Bulla-dəniz" yatağının 15 kilometrliyində). 1972-ci ildə bu strukturda bir qədər təkmilləşdirilmiş geofiziki işlər aparılıb.
1977–1992-ci illər ərzində burada 9 kəşfiyyat quyusu qazılsa da, bunların heç biri məhsuldar layları üzə çıxarda bilməyib.
2009-cu ilin iyununda "Ümid" dəniz strukturunda işlərin görülməsi üçün SOCAR "Ümid" MMC (formal nizamnamə kapitalı 1000 manat) yaradıb. Onun 80% pay iştirakı SOCAR-a, 20%-i "Nobel Oil Exploration & Production" (bu offşor şirkət Karib hövzəsindəki Sent-Kitts adasında qeydiyyatdan keçib) şirkətinə məxsusdur.
2009-cu ilin avqustunda "Sahil" qazma işləri idarəsi (SOCAR-ın strukturu) "Ümid"də kəşfiyyat quyusu qazmağa başladı. Qazma işləri dənizin 58 metr dərinliyində quraşdırılan "Ümid-1" stasionar platformasından həyata keçirilirdi. Bu cür qazmanın əhəmiyyəti ondadır ki, sonradan bu platformadan daha 6 quyu qazmaq imkanı var, bu isə çəkilən xərcləri 2–3 dəfə azaldır.
2010-cu il noyabrın 24-də Azərbaycanın ilk neft naziri, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Süleyman Vəzirovun 100 illik yubileyi Bakıda təntənə ilə qeyd edilirdi.
Orderlərin növləri və strukturu
Antik Yunan memarlığında orderin 3 növü işlənmişdir.
Dorik order
İonik order
Korinf orderi
Sonralar Qədim Roma memarlığında əlavə olaraq toskan və mürəkkəb və ya kompozit adlanan korinf orderinin variantı tətbiq edilmişdi. Bununla da memarlıq orderləri beş tipdə: Toskan, dorik, ionik, korinf, mürəkkəb və yaxud kompozit orderləri kimi təmsil olunmuşdular.
Əhalinin dinamikası və strukturu
XX əsrdə dünya əhalisi 1,5 mlrd. nəfərədək artmışdır. Lakin ayrı-ayrı ölkələrdə və regionlarda bu artım qeyri-bərabər gedir. IEÖ-də artım sürəti son iki onillikdə sabit alçaqdır. Keçid iqtisadiyyatına malik ölkələrdə artım sürəti kəskin azalmışdır. Rusiyada, bir sıra MDB ölkələrində, Baltikyanı ölkələrdə, Şərqi Avropada əhalinin təbii azalması prosesi müşahidə olunur. Əhalinin artım sürətinin azalması IEOÖ-də, xüsusən, Şərqi Asiya, Cənub-şərqi Asiya və Latın Amerikası ölkələri hesabına baş verir. Hal-hazırda işçi qüvvəsinin 2/3-i adambaşına ən kiçik ÜDM göstəricilərinə malik ölkələrin payına düşür.
Yaş strukturunun 2 əsas tipi mövcuddur. 1-ci tip əksər IEOÖ üçün səciyyəvidir və uşaqların çox olması, yaşlı insanların (65 yaşdan yuxarı) isə az olması ilə səciyyələnir.